Wat is een eufemisme? Definitie en voorbeelden

Mensen kiezen voortdurend voor zachtere woorden om ongemakkelijke waarheden te vermijden.

Als klassiek voorbeeld: stel dat je tante zich bemoeit met het zoeken naar een baan door je neef.

Hij is werkloos en leeft van instantramen, maar in plaats van dat te zeggen, zei hij dat hij “tussen twee kansen in” zit, met een vreemd optimistische glimlach.

We doen dit voortdurend. Iemand is “overleden” in plaats van gestorven. We vertellen onze baas dat we een “mentale gezondheidsdag” nodig hebben in plaats van toe te geven dat we vandaag gewoon niet met Karen van de boekhouding kunnen omgaan.

Deze taalkundige gymnastiek heeft een naam: eufemismen. En ze zijn overal.

Denk er eens over na. Wanneer heeft een bedrijf voor het laatst gezegd dat ze mensen zouden ontslaan?

Ze zijn bezig met “rechtsizing” of “mensen ontslaan”, of onze persoonlijke favoriet, “andere strategische richtingen nastreven”. Vertaling: je wordt ontslagen, maar we doen alsof het een wederzijdse beslissing is.

Eufemismen zijn de verbale ducttape die we gebruiken om de ongemakkelijke, onaangename en ronduit gênante kanten van het leven te verdoezelen.

Soms zijn ze nuttig. Soms zijn ze manipulatief. En soms zijn ze gewoonweg belachelijk.

---

Belangrijkste opmerkingen

• Eufemismen zijn indirecte uitdrukkingen die worden gebruikt om directe, harde of ongemakkelijke woorden te vervangen.

• Ze vervullen sociale functies zoals beleefdheid, tact en soms manipulatie.

• Veelvoorkomende soorten zijn abstracties, understatements en figuurlijk taalgebruik.

• Effectief gebruik van eufemismen vereist een evenwicht tussen duidelijkheid en tact.

• Overmatig gebruik of verkeerd gebruik van eufemismen kan ervoor zorgen dat teksten oneerlijk of onduidelijk overkomen.

---

Wat is een eufemisme?

Een eufemisme is een mild of indirect woord of uitdrukking dat iets bot, beledigend of ongemakkelijk vervangt.

Het is taalkundige noppenfolie. We gebruiken eufemismen om gevoelige onderwerpen te bespreken zonder mensen ongemakkelijk te maken.

De het woord zelf komt uit het Grieks. “Eu” betekent goed, en “pheme” betekent spraak. Goede spraak. Aangename woorden in plaats van harde woorden.

Maar eufemismen gaan niet alleen over vriendelijkheid. Ze gaan ook over macht, sociale normen en soms zelfs regelrechte misleiding.

Eufemisme Definitie

Een eufemisme is een vervanging van een onaangename of beledigende uitdrukking door een aangenamere of minder beledigende uitdrukking.

Het is de taalkundig en psychologisch het equivalent van een strik op een vuilniszak zetten.

Meer formeel gezegd zijn eufemismen woorden of uitdrukkingen die worden gebruikt als vervanging voor taboe-, beledigende of onaangename termen.

Ze stellen sprekers in staat om moeilijke onderwerpen te bespreken met behoud van sociaal comfort en respect.

Voorbeelden van eufemismen

Laten we eens kijken naar een paar voorbeelden die u waarschijnlijk al eens hebt gebruikt of gehoord:

Dood en sterven:

• “Overleden” in plaats van "gestorven"
• “Niet meer onder ons” in plaats van dood
• “In slaap gebracht” in plaats van geëuthanaseerd
• “Het loodje gelegd” (hoewel dit meer informeel is)

Lichaam en badkamer:

• “Mijn neus poederen” in plaats van naar het toilet gaan
• “Toilet” in plaats van wc
• “Zwaar gebouwd” in plaats van overgewicht
• “Niet helemaal lekker” in plaats van ziek

Werk en geld:

• “Loslaten” in plaats van ontslaan
• “Tussen twee banen” in plaats van werkloos
• “Budgetvriendelijk” in plaats van goedkoop
• “Tweedehands” in plaats van "gebruikt"

Relaties en seks:

• “Samen slapen” in plaats van seks hebben
• “Iemand zien” in plaats van daten
• “Netflix en chill” (je weet wat dit betekent)
• “Even pauzeren” in plaats van uit elkaar gaan

Veroudering:

• “Senior” in plaats van "bejaarde"
• “Gouden jaren” in plaats van ouderdom
• “Volwassen” in plaats van bejaard
• “Ervaren” in plaats van oud

Zie je het patroon? We dansen voortdurend om directe taal heen.

Hoe eufemismen werken in taal

Eufemismen op psychologisch niveau werken.

Ze creëren afstand tussen de spreker en de ongemakkelijke realiteit die ze beschrijven. Deze afstand maakt moeilijke gesprekken beter te hanteren.

In gezondheidszorg, Artsen zeggen niet: “Je gaat binnenkort dood.” Ze zeggen dingen als: “Je prognose is slecht” of “We moeten het hebben over zorg aan het levenseinde.”

Dezelfde betekenis, maar een heel andere emotionele impact.

De werking is eenvoudig: vervang specifieke, concrete taal door abstracte, indirecte taal. Hoe abstracter je wordt, hoe milder de klap.

Maar eufemismen onthullen ook onze sociale angsten. De onderwerpen waarvoor we de meeste eufemismen gebruiken, zijn juist die onderwerpen waar we ons het meest ongemakkelijk bij voelen.

De dood, seks, lichaamsfuncties, geld, geestelijke gezondheid. Dit zijn de gespreksonderwerpen waar we voorzichtig omheen draaien.

In professioneel schrijven hebben eufemismen nog een andere functie: ze zorgen voor formaliteit en professionaliteit. In een bedrijfsnotitie staat niet “Steve heeft het verprutst”, maar “er zijn fouten gemaakt” of “de situatie moet worden gecorrigeerd”.”

Dit creëert institutionele afstand en beschermt alle betrokkenen. Het is een beetje zoals politiek, maar met woordenschat.

De niet-opspoorbare AI's Schrijfstijl Replicator kan u helpen de toon en emotionele balans van uw eufemismen te verfijnen, zodat ze precies passen bij uw specifieke situatie.

Of je nu zakelijke formaliteit of informele vriendelijkheid nodig hebt, het is belangrijk om de juiste toon te vinden.

Eufemismen veranderen ook in de loop van de tijd. Wat ooit als beleefd werd beschouwd, raakt achterhaald of wordt zelfs beledigend. “Gekleurde mensen” was een eufemisme in de jaren vijftig.

Nu is het volstrekt ongepast. Taal evolueert, en dat geldt ook voor onze eufemismen.

De belangrijkste soorten eufemismen

Niet alle eufemismen werken op dezelfde manier.

Dit zijn de belangrijkste categorieën:

• Abstractie: Vervang specifieke woorden door vage, abstracte termen. “Slachtoffers” in plaats van dode soldaten. “Bijkomende schade” in plaats van burgerdoden. “Drugsmisbruik” in plaats van drugsverslaving. Hoe vager, hoe minder confronterend.
• Understatement: De ernst van iets minimaliseren. “Een beetje een situatie” voor een totale ramp. “Ik voel me niet zo lekker” als je ernstig ziek bent. “Ik heb wat financiële problemen” als je failliet bent. Britten zijn hier meesters in.
• Indirectheid: Praat over het onderwerp zonder het direct te noemen. Zeg bijvoorbeeld “Ik moet even iets regelen” als je details over een persoonlijk gesprek wilt vermijden, of “Laten we daar later op terugkomen” als je een ongemakkelijk onderwerp wilt uitstellen.
• Figuratieve taal: Gebruik metaforen of idiomen om de realiteit te verzachten. “Het loodje leggen” voor “sterven”. “Op een betere plek” voor 'dood'. 'Onder de groene zoden liggen' voor 'begraven'. Deze hebben vaak culturele of historische wortels.
• Buitenlandse leningen: Gebruik Latijnse of Franse woorden om klinisch of verfijnd te klinken. “Transpireren” in plaats van zweten. “Winderigheid” in plaats van scheten laten. “Bedwelmd” in plaats van dronken. Op de een of andere manier klinken vreemde woorden netter.
• Vakjargon: Creëer gespecialiseerde termen die de betekenis verdoezelen. “Negatief patiëntresultaat” voor overlijden in medische settings. “Onvrijwillig vertrek” voor ontslag. “Strategische terugtrekking” voor terugtrekken in militaire contexten. Dit type grenst vaak aan manipulatie.

Elk type dient verschillende doelen. Abstractie zorgt voor emotionele afstand. Understatement zorgt voor Britse kalmte.

Indirectheid beschermt de privacy. Figuurlijk taalgebruik voegt kleur toe. Het lenen van vreemde woorden klinkt beschaafd. Jargon creëert een soort insiderstaal.

Het type dat u kiest, hangt af van uw publiek en uw doel. Praat u met kinderen over de dood?

Figuurlijk taalgebruik werkt. Schrijf je een zakelijke e-mail over ontslagen? Gebruik dan professioneel jargon.

Hoe herken je een eufemisme in een zin?

Eufemismen herkennen is makkelijker dan je denkt.

Hier is uw detectietoolkit:

• Let op vage bewoordingen. Als iemand vreemd indirect is over iets wat normaal gesproken duidelijk is, is dat waarschijnlijk een eufemisme. “We moeten het over je prestaties hebben” betekent vaak dat je op het punt staat kritiek te krijgen. “Deze relatie werkt niet” betekent dat iemand het uitmaakt.
• Let op abstracte zelfstandige naamwoorden. Woorden die eindigen op “-tion”, “-ness” en “-ment” duiden vaak op eufemistische taal. “Beëindiging” in plaats van ontslag. “Correctionele instelling” in plaats van gevangenis. “Ontwikkelingsuitdagingen” in plaats van leermoeilijkheden.
• Let op positief klinkende vervangingen. Als een adjectief klinkt verdacht aangenaam wanneer het een onaangename realiteit beschrijft, dan heb je een eufemisme gevonden. “Downsizing” klinkt als een positieve levensstijlkeuze, niet als massale ontslagen. “Zuinig met de waarheid” klinkt beter dan liegen.
• Controleer de culturele context. Sommige uitdrukkingen werken alleen als eufemismen binnen specifieke gemeenschappen of tijdsperioden. “Bless your heart” is in het zuiden van de VS een eufemisme voor “je bent een idioot”. “Dat is interessant” betekent in academische kringen “ik ben het daar helemaal niet mee eens”.”
• Vergelijk met directe alternatieven. Vraag jezelf af: wat is de directe vertaling van deze uitdrukking? Als er een aanzienlijk verschil is tussen het eufemisme en de directe term, dan heb je er een gevonden. “Intieme relaties” versus seks. “Gevangenisbewaarder” versus gevangenisbewaker. “Sanitair ingenieur” versus vuilnisman.

Hier is een praktijkvoorbeeld: “We zullen andere opties voor uw functie hier moeten onderzoeken.”

Vertalingsanalyse:

• “Andere opties verkennen” = je wordt ontslagen
• “Voor jouw rol” = dit is niet wederzijds
• De passieve constructie = we vermijden directe verantwoordelijkheid

Dat is een eufemisme-sandwich.

Hoe u eufemismen kunt gebruiken in uw eigen schrijfwerk

Het effectief gebruik van eufemismen vereist inzicht. Te veel en je klinkt ontwijkend. Te weinig en je klinkt hard.

Hier volgt hoe je het goed doet.

Stap 1: Bepaal wat u wilt verzachten of anders formuleren

Bepaal eerst waarom je een eufemisme nodig hebt. Ben je:

• Rekening houden met iemands gevoelens?
• Een professionele toon behouden?
• Beledigende taal vermijden?
• Een gevoelig onderwerp bespreken?
• Sociale conventies volgen?

Als je een condoleancekaart schrijft, zijn eufemismen zinvol. “Gecondoleerd met uw verlies” werkt beter dan “het spijt me dat uw vader is overleden”.”

Wees eerlijk over je motivatie. Ben je tactvol of ontwijkend?

Er is een verschil tussen “hij zit tussen twee banen in” (tactvol) en “we hebben tijdelijk te kampen met liquiditeitsproblemen” wanneer je bedrijf failliet is (ontwijkend).

Goede redenen om eufemismen te gebruiken:

• Respect tonen voor moeilijke situaties
• Professionele grenzen handhaven
• Het volgen van vastgestelde conventies in formeel schrijven
• Ongemakkelijke maar noodzakelijke informatie toegankelijker maken

Slechte redenen:

• Ongemakkelijke waarheden verbergen
• Manipuleren hoe mensen negatieve informatie waarnemen
• Verantwoordelijkheid vermijden
• Je slimmer voordoen dan je bent

Stap 2: Kies de meest geschikte indirecte uitdrukking

Als je eenmaal hebt besloten dat een eufemisme gepast is, kies dan het juiste eufemisme. Houd rekening met je publiek en je doel.

Schrijft u voor een algemeen publiek? Gebruik dan gangbare, herkenbare eufemismen. Iedereen begrijpt “overleden” of “heengegaan”. Wees hier niet creatief.

Schrijft u voor een specifieke branche? Gebruik dan de gangbare professionele terminologie. Medische teksten hebben andere conventies dan bedrijfscommunicatie.

Pas het formele niveau aan. “Restroom” werkt in professionele situaties. “Bathroom” werkt in informele gesprekken. “The loo” werkt als je Brits bent of schattig wilt zijn.

Vermijd eufemismen die:

• Te complex of verwarrend
• Cultureel ongevoelig
• Zo indirect dat ze de betekenis verduisteren
• Verouderd of beledigend

Test je eufemisme door je voor te stellen hoe uw beoogde publiek het zal ontvangen.

Zou je oma het begrijpen? Zou het verwarrend zijn voor iemand die Engels niet als moedertaal heeft? Zou het neerbuigend overkomen?

Stap 3: Controleer de helderheid en toon

Zorg er ten slotte voor dat uw eufemisme ook daadwerkelijk duidelijk is. Zachte taal mag geen onduidelijke taal worden.

Lees je zin hardop voor. Klinkt hij natuurlijk? Of klinkt hij alsof je een bedrijfsrobot bent die rechtszaken wil vermijden?

“We zijn bezig met het herstructureren van de afdeling” is duidelijk genoeg. “We zijn bezig met het optimaliseren van de toewijzing van menselijk kapitaal binnen strategische bedrijfsonderdelen” is belachelijk.

Vraag jezelf af:

• Zullen lezers begrijpen wat ik eigenlijk bedoel?
• Ben ik respectvol zonder oneerlijk te zijn?
• Past dit bij de toon van de rest van mijn tekst?
• Zou ik dit hardop tegen iemand zeggen?

Als je eufemisme een decoderring vereist, werkt het niet. Het doel is om de impact te verzachten, niet om verwarring te zaaien.

Balans is alles. Je wilt voldoende indirectheid om tactvol te zijn, maar ook voldoende duidelijkheid om eerlijk te zijn. 

Dat is de ideale situatie.

Veelgemaakte fouten bij het gebruik van eufemismen

Zelfs ervaren schrijvers kunnen fouten maken.

Hier zijn enkele opvallende fouten:

• Fout 1: Te veel eufemismen gebruiken. Het gebruik van meerdere eufemismen in één zin zorgt voor onduidelijkheid. “We onderzoeken alternatieve werkgelegenheidskansen vanwege een strategische heroriëntatie” betekent dat je wordt ontslagen. Een eenvoudigere benadering zou zijn om gewoon te zeggen: “We brengen veranderingen aan in de teamstructuur.” Eén eufemisme, niet vijf.
• Fout 2: Eufemismen gebruiken die nog beledigender zijn dan het origineel. Sommige eufemismen zijn niet goed verouderd. Termen als “gehandicapt” of “speciale behoeften” werden vroeger als beleefd beschouwd. Tegenwoordig vinden veel mensen ze neerbuigend. Directe termen als “gehandicapt” hebben vaak de voorkeur. Taal verandert, dus blijf bij.
• Fout 3: Eufemistisch zijn wanneer directheid vereist is. Sommige situaties vragen om duidelijkheid. Medische instructies. Juridische documenten. Veiligheidswaarschuwingen. Noodcommunicatie. Verberg “dit medicijn kan de dood tot gevolg hebben” niet achter “er zijn mogelijke bijwerkingen”. Wees duidelijk.
• Fout 4: Eufemismen inconsistent gebruiken. Als je in hetzelfde stuk eerst “overleden” zegt en later “gestorven”, klinkt dat vreemd. Kies hoe direct je wilt zijn en blijf daar dan bij.
• Fout 5: Nieuwe eufemismen bedenken die niemand begrijpt. Ja, “pre-owned vehicle” is een rare term, maar mensen weten dat het “tweedehandsauto” betekent. 'Previously enjoyed transportation asset' is gewoon verwarrend. Je hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden.

De niet-opspoorbare AI's Grammaticacontrole kan u helpen om onduidelijke, dubbelzinnige of te indirecte formuleringen op te sporen voordat ze uw lezers in verwarring brengen.

Soms heb je een frisse blik nodig om te zien wanneer je eufemismen te ver zijn gegaan.

1. Fout 6: Eufemismen gebruiken om te misleiden. Er is een grens tussen tactvol en oneerlijk. “Verbeterde ondervragingstechnieken” voor marteling. “Etnische zuivering” voor genocide. “Alternatieve feiten” voor leugens. Deze termen verzachten de taal niet, maar verhullen de waarheid.

De Onzichtbare AI Humanizer kan helpen bij het corrigeren van eufemismen die geforceerd of onnatuurlijk klinken, waardoor uw tekst authentieker overkomt en tegelijkertijd de juiste gevoeligheid behoudt.

Test onze AI Detector en Humanizer met de widget hieronder!

Laten we het beestje bij zijn naam noemen

Eufemismen zijn overal. 

We gebruiken ze voortdurend, vaak zonder erbij na te denken. Ze helpen ons om ongemakkelijke onderwerpen te omzeilen, sociale harmonie te bewaren en soms dingen te vermijden die gezegd moeten worden.

Het belangrijkste is om ze bewust te gebruiken. Weet waarom je voor indirecte taal kiest.

Zorg ervoor dat het uw lezer ten goede komt, niet alleen uw gemak. En geef altijd voorrang aan duidelijkheid boven slimheid.

De volgende keer dat je in de verleiding komt om te zeggen dat iemand “is ontslagen”, vraag jezelf dan af: ben ik tactvol of ontwijkend? Het antwoord zal aangeven of je eufemisme effectief is.

Wilt u ervoor zorgen dat uw schrijfstijl de juiste balans vindt tussen beleefd en duidelijk?

Niet detecteerbare AI helpt u uw toon te verfijnen, onhandige formuleringen op te merken en ervoor te zorgen dat uw eufemismen precies zo overkomen als u wilt.

Of je nu professionele e-mails, creatieve content of iets daartussenin schrijft, zorg voor de duidelijkheid en natuurlijkheid die je teksten verdienen.

Probeer het vandaag nog en ontdek het verschil.